“Müharibə yaxınlaşır və o, çox şiddətli olacaq” – Vitali Andriyevski

“Dnestryanı bölgə müharibədə Rusiyanın tərəfində iştirak edərsə, Moldova işğal olunmuş ərazilərinə ordu yeridə bilər”

Deyəsən, Kremlin Ukraynaya qarşı son həftələrdə bu dövlətin şərq sərhədləri yaxınlığında və işğal altındakı Krımdan Rusiya ordusu və texnikasının hərəkəti ilə alovlanan hərbi təhdid ətrafında həyəcan yaratması kifayət etmir. Oxşar hərəkətlər Moldovanın separatçı hissəsi – varlığının qarantı olaraq rus qoşunlarının qanunsuz olaraq yerləşdirildiyi “Dnestryanı Moldova Respublikası”nda (“PMR”) da müşahidə edilir.

Rusiya Federasiyası Moldova ərazisindəki Dnestryanının inzibati mərkəzi olan Tiraspol hava limanı ərazisində hərbi varlığını artırır. Oradan Ukrayna ilə sərhədə təxminən 13 kilometr məsafə var. Bu barədə “Nexta” “Telegram” kanalı məlumat verib.

Qeyd olunduğu kimi, Tiraspol hava limanının ərazisində zirehli BTR-lər karvanının hərəkəti diqqət çəkdi. Rəsmi olaraq, Dnestryanı bölgədə 1700-ə yaxın rus hərbi qulluqçusu var. Bununla birlikdə, kontingentin həqiqi sayı bilinmir. Bunlar SSRİ-nin dağılmasından sonra orada qalan 14-cü Ordunun qalıqlarıdır.

1992-ci ildə Rusiya hərbçiləri hərbi qarşıdurmada Dnestryanı separatçılarının tərəfini tutdular və bu ərazinin Moldova Respublikasından qanunsuz ayrılmasına nail oldular.

Son dərəcə kiçik ərazisinə, əhalisinə və ümumi iqtisadi ödəmə qabiliyyətinə baxmayaraq, Dnestryanı Moldova-Ukrayna sərhədi boyunca 10-15 km-lik ensiz bir zolaqda uzanan və Ukraynanın arxa hissəsindən sürpriz bir hücum üçün ideal tramplin olan bir strateji mövqedə yerləşir. Və bu çətin vəziyyətdə, əlbəttə, sual yaranır: Moldovanın işğal olunmuş hissəsində yerləşən bu rus qoşunlarının və silahlarının potensial münaqişəyə cəlb olunma təhlükəsinin ciddiliyi nə qədər yüksəkdir?

Mövzunu AYNA-ya tanınmış xarici ekspertlər şərh ediblər.

Moldovalı tarix elmləri doktoru, Effektiv Siyasət İnstitutunun direktoru Vitali Andriyevski:

“Müharibə təhlükəsi var. Təhlükə varsa, deməli müharibə də ola bilər. Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibə olacaqmı? Bu gün heç kim bu suala dəqiq cavab verə bilməz.

Rusiyanın öz qoşunlarını Ukrayna sərhədlərinə çəkdiyini görürük. Rusiya ordusunun Ukrayna ordusundan üstün olduğunu başa düşürük. Ancaq eyni zamanda hər kəs Ukrayna ordusunun 2014-cü ildəki vəziyyətdə olmadığını başa düşür. Düşünürəm ki, Kreml ikinci Krım olmayacağını bilir. Müharibə çox sayda itki ilə və şiddətli olacaq. Həqiqətən, Kremlin bunu başa düşdüyünə və bütün hekayənin qılınc səsi ilə bitməyəcəyinə və birbaşa hərbi əməliyyatlara davam etməyəcyinə inanmaq istəyirəm.

Ancaq yenə də Kreml bu müharibəni başlatmağa qərar verərsə, çox güman ki, qarşıya Ukraynanın əhəmiyyətli bir hissəsini işğal etmək vəzifəsi qoyulacaq. Zərbə üç istiqaməti olacaq – Donbass, Xerson və Odessa bölgələri.

Donbass və Xerson bölgəsi nizami rus ordusunun hücumuna məruz qalacaq və Rusiya ordusu Dnestryanı tərəfdən Odessa bölgəsini işğal edə bilər. Dnestryanıdakı Rusiya ordusunun hərbiçilərinin demək olar ki, hamısı Rusiya vətəndaşlarıdır. Onların sayı, təxminən 10 min nəfərdir. Ukrayna üçün problemlər yaratmaq və Ukrayna ordusunun diqqətini özünə yönəltmək üçün kifayət bir rəqəmdir. Nəzərə alınmalıdır ki, Dnestryanı tərəfdən bir hücum olmasa belə, Ukrayna bu tərəfdən gələn təhlükəni nəzərə almalı və ordusunun bir hissəsini bu istiqamətdə saxlamalı olacaq.

Eyni zamanda, Dnestryanı müharibədə Rusiyanın tərəfində iştirak edərsə, Moldovanın bu bölgənin onun ərazisi olduğunu və Prezidentin Dnestryanı əraziyə girmək əmrini verəcəyini xatırlaya biləcəyi istisna edilmir. Kreml hərbi əməliyyat planlaşdırarkən bu variantı da nəzərə almalıdır.

Sadaladıqlarım yalnız pis ssenarilərdir. Ancaq təəssüf ki, hələ yaxşı ssenarilər yoxdur. Təəsüf ki, yalnız Kremldə olanların sağlam düşüncəsinə və bu qarşıdurmanın nəzarət altına alınmadığı təqdirdə dünya müharibəsinin başlanğıcı ola biləcəyini başa düşən kollektiv Qərbin siyasi iradəsinə ümid etmək olar”.

Ukraynalı politoloq, Dünya Siyasət İnstitutunun direktoru Yevgen Maqda:

“Tanınmayan “PMR” həqiqətən Ukrayna üçün potensial bir təhdiddir, ancaq Rusiyanın keçmiş 14-cü Ordusunun orada yerləşən bölmələrinə görə yox. Hərbi mütəxəssislər daha çox Dnestryanıdan Ukrayna ərazisinə nüfuz edə biləcək təxribat qrupları tərəfindən təhdid olma ehtimalını qiymətləndirirlər. Əlbəttə ki, bu təxribatlar Rusiya-Ukrayna sərhədinin digər hissələrində Rusiyanın mümkün genişmiqyaslı hücumu fonunda baş verə bilər.

Digər məsələlər də ciddi bir təhlükə yaradır. Birincisi, bunlar Dnestryanıdakı Rusiya qrupu tərəfindən həyata keçirilən müxtəlif təbliğat və təşviqat səyləridir. İkincisi, bu, hazırkı vəziyyətdə Ukrayna ilə Moldova arasında düşmənçilik yaratmaq cəhdidir. Onsuz da Moldovanın paytaxtının mərkəzində qaçırılan ukraynalı hakim Çaus ilə vəziyyətdən sonra müəyyən bir anlaşılmazlıq var Kiyev ilə Kişinyov arasında.

Düşünürəm ki, Rusiya bu günlərdə, ehtimal ki, ən çox Avropa Birliyinə qoşulmağa yönəldiyi sadə bir səbəbə görə Ukrayna ilə Moldova arasındakı ziddiyyətlərin inkişafında həyati dərəcədə maraqlıdır.

Xatırladım ki, Dnestryanıda Kolbasna kəndi yaxınlığında Avropanın ən nəhəng sursat anbarları var. Çox yüksək partlayıcı potensiala sahibdir. Bu, həm Ukrayna, həm də Moldova üçün ciddi bir təhdiddir. Buna görə də deyərdim ki, bu gün Ukrayna ətrafında vəziyyət həqiqətən gərgindir, lakin 2014-cü ildən fərqli olaraq Ukrayna silahlı qüvvələri və Ukrayna vətəndaşları Rusiya təcavüzünü dəf etməyə daha hazırdırlar”.Müəllif: Rauf Orucov. ayna.az/news